Jaarfeesten

Een van de dingen die een Vrijeschool anders maakt dan andere scholen zijn de jaarfeesten. Bij het volgen van de natuur en de seizoenen hoort ook het vieren van de feesten die met elk jaargetijde verbonden zijn.

Michaëlsfeest


Elk feest heeft z'n eigen symboliek en achtergrond. Zo wordt aan het begin van het schooljaar, rond 29 september het Michaëlsfeest gevierd. Dit herfstfeest is verbonden met het verhaal van Joris (een andere verschijningsvorm van Michaël) en de Draak. Michaël was een van de aartsengelen en door de draak te verslaan overwon hij de krachten van de duisternis. Het verhaal kun je gebruiken om te beseffen dat wij als mensen met ons bewustzijn wakker moeten zijn om het kwaad in de wereld (en ons zelf!) te doorzien. En dat er moed nodig is om dit te overwinnen. Het is ook het eerste feest om ons voor te bereiden op de komst van kerstmis.

Bij onze school wordt het als een sportieve activiteit gevierd waarbij leerlingen soms ook iets moeten overwinnen, hun moed moeten tonen. We komen met zijn allen samen op een mooi terrein met water, waar de leerlingen in teams met mensen uit alle klassen door elkaar heen, in een circuit allerlei lichamelijke inspanningen tonen. Er zijn activiteiten verbonden aan de elementen water, lucht, aarde en vuur en bij allemaal werken de leerlingen samen om elkaar te helpen alles tot een goed einde te brengen.

Kerstviering

De vier weken voor kerst is de tijd van advent. Aan het einde van die advent vieren we met de hele school kerst, het winterfeest. Hierover zal ik volgende keer uitgebreid vertellen.

Voorjaarsconcert

Waar de beweging in de natuur vanaf de herfst steeds meer naar binnen gericht werd, en in de winter tot een stilstaand, doods hoogtepunt kwam, begint alles in de lente weer opnieuw te ontwaken. In de natuur en in onszelf. De lente is de tijd om weer naar buiten te treden, zoals de uitbottende knoppen aan de takken en de vogels die hun lied weer laten klinken. 

Op onze school doen wij dat ook, letterlijk. Vanaf het begin van het schooljaar wordt er al gerepeteerd en voorbereid, maar in de weken rond maart, april, zo voor Pasen wordt dit steeds intensiever, om te eindigen in een serie concerten. De hele school; leerlingen, docenten, ondersteunend personeel en ouders werkt eraan mee en het resultaat -dat ik nu een aantal keren heb mogen meemaken- is een professionele voorstelling, met popliedjes, percussie, zelf geschreven en gecomponeerde kleinkunstliederen en een klassiek koor die de prachtigste werken tot gehore brengen. Wat een manier om het voorjaar mee te beginnen! Ik vind het ontroerend en indrukwekkend, en ik ben daarin niet de enige.

SintJansfeest


Het laatste van de vier feesten die gevierd worden is het zomerse Sint Jansfeest dat rond 24 juni gevierd wordt. De beweging naar buiten toe waarbij het voorjaarsconcert een eerste aanzet was is nu tot volle wasdom gekomen, en het is het meest uitbundige feest van alle jaarfeesten. De naamgever van deze dag is Sint Jan, Johannes de Doper, en het feest is bedoeld om de natuur in al zijn uitbundige kracht van dit moment waar te nemen en te ervaren hoe deze ook in onszelf leeft. Het is ook een feest van verbondenheid met elkaar. 

Op onze school wordt dit feest gevierd met een wervelend aanbod van allerlei creatieve en culturele workshops en activiteiten waar de leerlingen uit kunnen kiezen. Er is muziek, zang, dans en er branden vuren in vuurkorven. Traditie is om aan het einde van het feest over een van de vuren te springen, als loutering. Alhoewel ik via een collega ook gemerkt heb dat het ook een moment is om goed door je rug te gaan. Oppassen dus.

Saint Nicholas: Sinterklaas tijdens de Engelse les

Naar aanleiding van een verzoek van een trouwe lezer vandaag - zoals eerder beloofd- een stukje over wat ik tijdens de Engelse les doe om Sinterklaas te vieren. 

Tijdens mijn sinterklaasles noem ik het woord sinterklaas zeker niet. Nee, ik leg uit dat we deze hele les bezig gaan met het uitbreiden en ontwikkelen van hun woordenschat. Dit is namelijk heel belangrijk. (En dat is ook zo, maar in deze les gebruik ik het als vermomming voor iets anders. Laten we het een didactische surprise noemen).

Ik begin met het woord 'nice' op het bord te schrijven en leg uit dat zelfs in hun examenjaar veel leerlingen tijdens hun mondelinge examen of bij het schrijven van een brief niet verder komen dan het woord nice, als vertaling van het woord leuk, om iets te beschrijven dat ze plezierig of fijn vonden. Even een hogerejaars leerling nadoen (met vet aardappelEngels accent, denk Ruud Lubbers die Engels spreekt) helpt de sfeer verhogen en doet de leerlingen inzien dat dit misschien niet de manier is. Samen maken we rondom het woord nice een woordspin met zoveel mogelijk Engelse bijvoeglijke naamwoorden die iets positiefs verwoorden. (denk: amazing, wonderful, awesome etc.) Dan gaan we klassikaal bijwoorden bedenken om de bijvoeglijke naamwoorden te versterken (really awesome bijvoorbeeld, of very wonderful of extremely amazing). Ik voeg aan het pipo-positivo woordenballet op het bord nog een paar complimenteuze Engelse uitdrukkingen toe en laat deze door de klas herhalen, denk hierbij aan iets als: (you are) the cat's whisters, (he is) the bee's knees of (she is) the cat's meow. 

Dan deel ik briefjes uit en laat ik elke leerling een zo uitgebreid mogelijk compliment opschrijven. Iets met zoveel mogelijk bijwoorden en bijvoeglijke naamwoorden, waarbij de opdracht is: wat voor compliment zou jijzelf graag willen krijgen? De leerlingen leveren de (anonieme) complimenten vervolgens bij mij in en ik lees ze allemaal even snel. Staat er iets onbehoorlijk in (wat gelukkig zelden zo is) dan moeten ze het overdoen. Iets onaardigs of schunnigs wordt niet getolereerd! Soms voeg ik zelf ook nog een paar toe. Ik stop alle dichtgevouwde briefjes in een zakje, zonder dat de leerlingen dat zien en zoek een pagina op internet op. Tijd om de surprise uit te pakken!

Want wat volgt nu? Een Engelse tekst op de muziek van het bekende liedje 'Sinterklaasje kom maar binnen met je knecht.' Ik kondig aan dat we dit met z'n allen gaan zingen, want het is ten slotte (bijna) 5 december. Ondanks bedenkelijke blikken in het begin zingt de hele klas vrolijk mee met de tekst. En ik zelf natuurlijk ook. Leuk man!

Ik leg dan uit dat het oude principe nog steeds geldt: liedje zingen = cadeautje krijgen. Iedereen krijgt vandaag van Sinterklaas een compliment cadeau. Het zakje waar ik alle briefjes in deed is stiekem gewoon een jute (mini sinterklaas)zakje en hiermee ga ik langs alle leerlingen. Met in mijn andere hand een schaal met kruidnootjes en choconootjes, want zonder iets lekkers is het nog niet echt sinterklaas. Zo krijgt iedereen van een willekeurige klasgenoot een gemeend compliment en een paar kruidnootjes op de koop toe. Is dit uitgedeeld is de les voorbij en verlaat iedereen met een vrolijk gemoed de les: ze hebben iets gegeven, plezier gehad en iets gekregen. Precies waar Sinterklaas om draait volgens mij.

En ik? Ik verlaat aan het einde van een dag met zulke lessen met een blij rood hoofd de school: even heb ik Sinterklaas mogen zijn. :-) 

Volgend jaar weer!!

Saint Nicholas: Sinterklaas bij Engels?!?

Nu Sinterklaas weer in het land is is de tijd gekomen om het verzoek van een lezer in te willigen. Er werd mij namelijk eerder dit jaar via Juf Jolanda Blogt op Facebook gevraagd of ik ik ook eens iets zou kunnen schrijven over Sinterklaas.

Nu lijkt het misschien of onze Goedheiligman niets te zoeken heeft in de Engelse les, maar vergeet dat maar mooi! Zowel de Engelse Father Christmas als de Nederlandse Sinterklaas zijn namelijk verschijningen van Saint Nicholas a.k.a. Sint Nicolaas. En nee, niet beginnen over die verdraaide Santa Claus, de obese Amerikaanse uitvinding van Coca Cola die potverdulleme alle traditionele kerstfiguren in de hele wereld overschaduwd, met zijn drankneus en vette pens. Ja, ook die santa claus is natuurlijk een verbastering van saint nicholas/ sinterklaas, maar alleen daaruit blijkt al dat deze een na-apende opvolger is, een relatief moderne uitvinding.

Zowel Sinterklaas als Father Christmas waren er al vele eeuwen eerder dan he-who-shall-remain-nameless. Father Christmas wordt voor het eerst onder deze naam beschreven in 17e eeuws Engeland maar daarvoor al sinds de 15e eeuw. En daarvoor al veel langer in mondelinge overlevering. Datzelfde geldt ook voor onze goedheiligman.

Iets anders dat ze gemeen hebben is dat er nieuw leven in hun verhaal werd geblazen in de 19e eeuw. De Victorianen in Engeland voelden eenzelfde soort heimwee naar traditionele volksverhalen. Zo werd Father Christmas afgestoft en was hij voortaan prominent aanwezig in december. In tegenstelling tot onze sinterklaas wel aan het einde van deze maand en niet gekleed in een semi-roomskatholiek toilet  (Engeland heeft sinds Henry de achtste van zijn vrouw af wilde een eufemistisch gezegd ' ingewikkelde' verstandhouding met het katholicisme). Father Christmas was niet eens in het rood gekleed trouwens. En ook lang niet altijd in de verschijning van een oude man.

Bron: Ebay.com, antieke ansichtkaart van father Christmas in Victoriaans Engeland

Zoals je hier ziet is er van overgewicht weinig te zien en is Father Christmas goed gekleed tegen de kou. Voor de mensen die bekend zijn met A Christmas Carol van Charles Dickens, kan zich misschien de tweede geest: de spirit of Christmas present voor de geest halen. Dit is een figuur die ook als Father Christmas gezien kan worden.

Er zijn natuurlijk ook heel veel verschillen tussen Sinterklaas en Father Christmas. Sinterklaas is en blijft een figuur van onze vaderlandse folklore, waar Father Christmas vooral de personificatie van Kerstmis, ontstaan uit Angelsaksische folklore is. Maar het feit dat beide overschaduwd worden door hun commerciële neef uit de nieuwe wereld is genoeg reden voor een beetje solidariteit. Waarbij aangetekend moet worden dat Father Christmas de strijd eigenlijk al verloren heeft; niet alleen is zijn verschijning identiek geworden aan die van je-weet-wel maar in het moderne taal- en beeldgebruik zijn Father Christmas en Santa Claus inmiddels identiek en inwisselbaar geworden. Beetje triest vind ik persoonlijk, en ik hoop dat onze goedheiligman dat lot bespaard blijft. 

Wat de verschillen en overeenkomsten ook zijn, ik ben misschien een (redelijk fanatieke) anglofiel maar ook gewoon Nederlands en ik hou van onze Sinterklaas. Een prachtig feest dat voor mij gaat om saamhorigheid, gezelligheid en geven. Allemaal zaken die ook prima passen binnen mijn lessen. Dus heb ik ons Nederlandse feest gewoon verweven in mijn inmiddels traditionele Engelse Sinterklaasles. Hoe die er uit ziet? Dat vertel ik de dag voor het heerlijk avondje! Nog even geduld. En gewoon je schoen zetten in de tussentijd.